Recordaantal Vlamingen wacht op sociale woning

De wachtlijst voor sociale woningen in Vlaanderen heeft een historisch hoogtepunt bereikt. Bijna 200.000 Vlamingen staan in april 2025 op de wachtlijst, wat een forse stijging betekent ten opzichte van de 176.000 kandidaten in 2022. Deze cijfers tonen aan dat het tekort aan betaalbare woningen in Vlaanderen een ernstig probleem is dat dringend aandacht vereist.

Vlaams minister van Wonen Melissa Depraetere (Vooruit) wil dit probleem aanpakken met een nieuw beleid dat afwijkt van dat van haar voorganger Matthias Diependaele (N-VA), de huidige minister-president van Vlaanderen. In plaats van zich te focussen op fraudebestrijding, wil Depraetere gemeenten aanzetten tot actie door financiële sancties in te voeren voor diegenen die onvoldoende sociale woningen bouwen.

‘Laks beleid aanpakken’

De cijfers zijn schrijnend: meer dan de helft van de wachtenden zijn alleenstaanden, die het extra moeilijk hebben op de private huurmarkt door hun beperkte budget en het gebrek aan geschikte woningen. De gemiddelde wachttijd bedraagt vijf jaar, wat betekent dat veel mensen langdurig in onzekere omstandigheden leven.

Depraetere stelt dat het beleid van de voorbije jaren te laks was voor gemeenten die hun verantwoordelijkheid niet namen. Ze wil dat veranderen door financiële boetes op te leggen aan onwillige lokale besturen. De opbrengst van deze sancties zal worden gebruikt als huurpremie voor mensen die op een sociale woning wachten, wat niet alleen de wachtlijsten moet verkorten, maar ook de koopkracht van huurders moet beschermen.

Het huidige Vlaamse doel stelt dat 9% van het woningaanbod in elke gemeente uit sociale woningen moet bestaan. Toch haalt meer dan 40% van de gemeenten deze norm niet. Acht gemeenten, waaronder Brakel en Evergem, riskeren zelfs directe sancties omdat ze nauwelijks inspanningen leveren om hun tekort aan sociale woningen aan te pakken.

‘1 miljard euro’

De plannen van Depraetere omvatten ook een investering van meer dan 1 miljard euro per jaar om nieuwe sociale woningen te bouwen en bestaande te renoveren. Ze benadrukt dat samenwerking met lokale besturen essentieel is, maar sluit niet uit dat de Vlaamse regering bindende doelstellingen zal opleggen als er geen consensus wordt bereikt.

Experts zoals Pascal De Decker, emeritus hoogleraar aan de KU Leuven, wijzen er in De Tijd op dat een slimme ruimtelijke strategie nodig is. Niet elke gemeente hoeft per se een vast percentage sociale woningen te hebben; financiële steun kan beter gericht worden op gebieden waar betaalbare huisvesting logischer is. De Decker verwijst naar voorbeelden uit het buitenland, zoals Frankrijk, waar een gelijkaardig systeem van sancties heeft geleid tot een toename van het aantal sociale woningen.

Hoewel het beleid gevoelig ligt binnen de Vlaamse coalitie, vooral bij CD&V en N-VA, lijkt Depraetere vastberaden om door te pakken. Ze wil niet alleen bouwen aan woningen, maar ook aan vertrouwen in een rechtvaardiger woonbeleid. De vraag is nu of deze aanpak voldoende zal zijn om het acute tekort aan sociale woningen in Vlaanderen aan te pakken en de wachtlijsten te verkorten.