Successie in 2025: wat erfgenamen moeten weten

Een onroerend goed erven in België blijft een gebeurtenis die zowel verwacht als gevreesd wordt. Het overdragen van een gezinswoning of een appartement aan de kust kan aanvoelen als een geschenk, maar kan ook een last worden, onder andere door de complexe procedures, familiale spanningen of fiscale druk. Recente hervormingen, vooral in Wallonië, veranderen echter de situatie en maken de vastgoedoverdracht toegankelijker en minder conflictueus.

Weigeren of aanvaarden: een gereguleerde vrijheid

Een erfenis bestaat niet alleen uit geld: vaak zijn er ook één of meerdere onroerende goederen, en soms ook schulden. Elke erfgenaam kan ervoor kiezen om de erfenis te aanvaarden, te weigeren of onder voorrecht van boedelbeschrijving te aanvaarden. Die laatste optie biedt bescherming tegen onaangename verrassingen, vooral als de schulden groter zijn dan de activa. De notaris blijft de bevoorrechte gesprekspartner om deze keuzes te begeleiden en de procedure te beveiligen.

Verplichte stappen en schatting van de waarde

Zodra de erfgenamen zijn geïdentificeerd, hebben zij vier maanden de tijd om een aangifte van nalatenschap in te dienen bij de fiscus. Deze aangifte is verplicht zodra een onroerend goed deel uitmaakt van de erfenis. De schatting van de marktwaarde is cruciaal: een overschatting leidt tot een te hoge erfbelasting, terwijl een onderschatting aanleiding kan geven tot boetes en fiscale correcties. Een erkend schatter inschakelen biedt meer zekerheid, aangezien de fiscus zijn schatting niet kan betwisten.

Erfbelasting: een grote hervorming in Wallonië

De erfbelasting verschilt naargelang de regio, de verwantschap en de waarde van de nalatenschap. In Wallonië werd eind 2024 een grondige hervorming goedgekeurd, die stapsgewijs wordt ingevoerd tussen 2025 en 2028. De maximale tarieven worden gehalveerd voor de meeste erfgenamen, met een gunstig effect voor broers, zussen, neven en nichten. Zo daalt het maximale tarief van 70 % naar 35 % voor hen, en naar 15 % voor erfopvolging in rechte lijn (kinderen, ouders, echtgenoten, wettelijke samenwonenden). De gezinswoning blijft volledig vrijgesteld voor de langstlevende partner, en kinderen profiteren van verlaagde tarieven. Deze hervorming wil vermijden dat families gedwongen worden eigendommen te verkopen om buitensporige belastingen te betalen, wat vooral minder kapitaalkrachtige of nieuw samengestelde gezinnen trof.

Onverdeeldheid: meer flexibiliteit, minder blokkeringen

De onverdeeldheid, waarbij meerdere erfgenamen samen eigenaar zijn, was lange tijd een bron van conflicten. De nieuwe wet, die begin 2025 in werking trad, maakt het beheer van onverdeelde goederen eenvoudiger. De verkoop van zo’n goed kan nu beslist worden door 66 % van de aandelen, terwijl vroeger unanimiteit vereist was. Een erfgenaam die uit de onverdeeldheid wil stappen, mag zijn deel verkopen aan een andere erfgenaam of een derde, waarbij de mede-erfgenamen een voorkooprecht hebben. Een minnelijke verdeling wordt aangemoedigd, maar bij onenigheid kan de vrederechter een gerechtelijke verdeling opleggen. De hervorming wil verdelingen versnellen, kosten en spanningen beperken en minderheidserfgenamen beschermen, zeker als zij het goed bewonen.

Buitenlandse eigendommen: opgelet voor dubbele belasting

Als de overledene een onroerend goed in het buitenland had, kan de erfgenaam in beide landen erfbelasting verschuldigd zijn. België heeft slechts twee verdragen tegen dubbele erfbelasting. Toch heeft Wallonië recent de mogelijkheid uitgebreid om in het buitenland betaalde successierechten, zowel op roerende als onroerende goederen, in mindering te brengen van de in België verschuldigde belasting, waardoor het risico op dubbele belasting daalt.

Verkopen, behouden of verhuren: strategische keuzes

Na aanvaarding van de erfenis kunnen erfgenamen het goed verkopen, bewonen of verhuren. De aangifte van nalatenschap verhindert dit niet. In geval van onverdeeldheid is een akkoord nodig; bij onenigheid kan de rechter tussenkomen. De recente hervorming vergemakkelijkt deze stappen en moedigt familiale dialoog aan om juridische geschillen te vermijden.

Conclusie

Een onroerend goed erven in België was lange tijd een ware lijdensweg, maar wordt stilaan eenvoudiger dankzij ingrijpende fiscale en juridische hervormingen, vooral in Wallonië. Erfgenamen genieten nu eerlijkere tarieven, vereenvoudigde procedures en betere bescherming tegen conflicten. Toch blijft begeleiding door een notaris essentieel om de overdracht te optimaliseren, de stappen te beveiligen en de familiale vrede te bewaren in een vaak emotioneel geladen context.