Belgische gezinnen minder in de schulden: 2024 breekpunt bereikt

Het jaar 2024 markeert een belangrijk keerpunt voor de financiën van Belgische huishoudens: hun schuldenlast ten opzichte van het bbp is gedaald tot 57,4% eind 2024 – het laagste niveau in tien jaar – nadat deze begin 2021 nog boven de 66% lag. Achter dit cijfer schuilt echter vooral de vastgoedsector, die deze evolutie grotendeels bepaalt en verklaart.

Mechanische daling van de schuldgraad

De daling van de schuldenlast betekent niet dat Belgen plots massaal hun schulden hebben afgelost. De verklaring is mechanisch: sinds 2022 heeft de stijging van de rentevoeten de vraag naar leningen afgeremd, vooral hypothecaire kredieten. Tegelijkertijd heeft de inflatie, samen met de loonindexering, het bbp opgekrikt. Het resultaat? De uitstaande schulden stijgen minder snel dan de nationale rijkdom, waardoor de schuldgraad automatisch daalt.

De Belgische trend kadert in een bredere Europese beweging, ook al blijft de schuldenlast van Belgische huishoudens hoger dan het gemiddelde in de eurozone (ongeveer 50%). Toch wijst de Nationale Bank van België (NBB) erop dat het risico beperkt blijft door de hoge waarde van de financiële activa van gezinnen en het grote aandeel vaste rentevoeten bij hypothecaire leningen, wat bescherming biedt tegen plotse stijgingen van de maandlasten.

Vastgoed: motor en spiegel van de schuld

In België is de schuldenlast van gezinnen sterk gekoppeld aan vastgoed. Eigendom blijft een nationale prioriteit, gesteund door overheidsbeleid en fiscale voordelen, wat de groei van hypothecaire kredieten de afgelopen twintig jaar heeft gestimuleerd. Tussen 2003 en 2017 steeg de Belgische hypotheekschuld van 29,5% naar 54,7% van het bbp. Vandaag lossen bijna 3 miljoen Belgen een hypothecaire lening af – dat is 55% van de actieve bevolking.

De vastgoedprijzen zijn in vijftien jaar bijna verdubbeld, wat de schuldenlast verhoogde maar ook de ongelijkheid in toegang tot wonen versterkte. De recente renteverhogingen hebben de prijsstijging echter vertraagd, waardoor extra schulden beperkt bleven en de markt stabiliseerde.

2024: herstel van de vastgoedmarkt en verbetering van de koopkracht

Na een duidelijke vertraging sinds 2022, heeft de geleidelijke daling van de hypotheekrentes in 2024 (van 3,69% naar 2,92% op één jaar) opnieuw ademruimte geboden aan gezinnen en de vastgoedmarkt nieuw leven ingeblazen. Dankzij betere financieringsvoorwaarden kon het gemiddelde gezin in 2024 vijf vierkante meter extra kopen, wat gedeeltelijk de verliezen door eerdere renteverhogingen compenseerde. Het gemiddelde bedrag van toegekende hypothecaire leningen is ook gestegen, van 207.000 euro in 2023 naar 214.000 euro in 2024.

De stabilisatie – of lichte heropleving – van vastgoedtransacties gaat gepaard met een gematigde prijsstijging (+2% in 2024 tegenover +1,3% in 2023), ver onder het niveau van vóór 2022. Deze evolutie wijst op een mogelijk verder herstel van de vastgoedmarkt in 2025, vooral als de Europese Centrale Bank haar monetaire beleid verder versoepelt.

Tegengestelde trend bij de overheidsschuld

Terwijl de financiële situatie van gezinnen en bedrijven verbetert, blijft de Belgische overheidsschuld stijgen. Eind 2024 bedraagt ze 104,7% van het bbp en volgens de Europese Commissie zal dat in 2026 meer dan 109% zijn. Dit verschil werpt een schaduw over de financiële stabiliteit van het land. De NBB waarschuwt voor het risico dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën in vraag wordt gesteld, wat op zijn beurt de financieringsvoorwaarden voor gezinnen en bedrijven kan beïnvloeden.

De daling van de particuliere schuldenlast in 2024 is vooral te danken aan de groei van het bbp en de afkoeling van de vastgoedkredieten, in een context van fluctuerende rentevoeten. Hoewel dit tijdelijk ademruimte biedt – vooral voor de woonkoopkracht – mogen blijvende uitdagingen inzake woonbeleid en de kwetsbaarheid van de markt niet worden vergeten. Vastgoed blijft centraal staan in de schuldproblematiek en zal de financiële gezondheid van Belgische huishoudens de komende jaren blijven bepalen.