Negatieve stroomprijzen: is een tweede elektriciteitsmeter de moeite waard?

De zonnepanelenrevolutie verandert het Belgische energielandschap ingrijpend. Met meer dan 11 GW aan geïnstalleerd zonnevermogen kent België nu periodes waarin de elektriciteitsproductie de vraag ruimschoots overstijgt — vooral tijdens zonnige dagen en in het weekend. Dit fenomeen leidt steeds vaker tot negatieve elektriciteitsprijzen op de groothandelsmarkt, een ongeziene situatie die ons energieverbruik fundamenteel in vraag stelt.

Waarom negatieve prijzen?

Wanneer het aanbod van hernieuwbare energie — voornamelijk zon en wind — de vraag overstijgt, kan de stroomprijs niet alleen tot nul dalen, maar zelfs negatief worden. Dit betekent dat producenten betalen om hun stroom op het net te zetten, terwijl consumenten met de juiste tools zelfs vergoed kunnen worden voor hun verbruik tijdens deze periodes. In 2024 telde België al 408 uur met negatieve prijzen — bijna 5% van het jaar — een sterk stijgend cijfer.

Dynamisch contract: kans met risico's

Om te kunnen profiteren van deze negatieve prijzen, heb je een dynamisch elektriciteitscontract nodig én een digitale meter. Zo’n contract laat je toe om uur per uur te betalen volgens de werkelijke marktprijs. De voordeligste momenten liggen doorgaans tussen 12u en 15u, wanneer de zonneproductie piekt.

Maar let op: er is ook een keerzijde. In de avonduren, wanneer de vraag piekt, kunnen de prijzen tot vier à vijf keer hoger liggen dan het daltarief. Zonder thuisbatterij om goedkope energie op te slaan, loop je het risico op een hoge energierekening als je je verbruik niet slim weet te plannen.

Een tweede meter: flexibele strategie

Een innovatieve oplossing die opkomt: een tweede elektriciteitsmeter. Hiermee kan je het verbruik van “verschuifbare” toestellen (zoals een elektrische wagen of warmtepomp) koppelen aan het dynamisch contract, terwijl de rest (verlichting, huishoudtoestellen, enz.) op een vast of variabel contract blijft staan. Zo maximaliseer je je besparingen zonder je bloot te stellen aan dure piekprijzen.

De Belgische wetgeving laat de installatie van een tweede meter toe in Vlaanderen, Wallonië en Brussel, zonder dat er een tweede kabel vanuit de straat nodig is. Wel moeten de elektrische circuits achter elke meter volledig gescheiden blijven.

Nog een niche, maar veel potentieel?

Vandaag hebben slechts enkele tientallen Vlaamse gezinnen zo’n tweede meter geïnstalleerd. In Wallonië en Brussel is er amper vraag, vooral omdat dynamische contracten daar nog weinig voorkomen. Toch zou deze trend snel kunnen keren, naarmate de prijsschommelingen toenemen en consumenten op zoek gaan naar manieren om hun factuur te optimaliseren.

Er wordt ook gekeken naar alternatieven, zoals sub-meters die het verbruik onderverdelen over verschillende contracten — zonder een officiële tweede meter te moeten plaatsen. Deze mogelijkheden worden momenteel onderzocht en zouden binnenkort kunnen leiden tot flexibelere oplossingen.

Naar een nieuw energiebeheer thuis

De opkomst van negatieve prijzen stelt producenten voor uitdagingen, maar biedt ook kansen voor goed uitgeruste en bewuste consumenten. Het aanpassen van gedrag, investeren in opslagtechnologie of slimme energiesturing en de evolutie van energietarieven zijn essentiële hefbomen om voordeel te halen uit deze nieuwe realiteit.

Conclusie

De installatie van een tweede elektriciteitsmeter is een veelbelovende piste om zonder risico te profiteren van negatieve prijzen — op voorwaarde dat je installatie goed wordt aangepast en je de werking van dynamische contracten begrijpt. In elk geval wordt flexibiliteit hét sleutelwoord voor slim en voordelig energieverbruik in tijden van hernieuwbare energie.