Artikel

Airconditioning in België: comfort of klimaatprobleem?

2 July 2025

Nu de hittegolven in Europa steeds heviger worden, duikt de discussie over airconditioning steeds vaker op in het publieke debat – ook in België. Hoewel airco tijdens warme periodes voor verfrissing zorgt, roept de impact op het milieu steeds meer vragen op. Moet je je schuldig voelen als je een airco installeert? Het antwoord is genuanceerd, tussen comfortnood en ecologische waakzaamheid.

In Frankrijk is het aantal huishoudens met airco in vier jaar bijna verdubbeld: van 14% in 2016 naar 25% in 2020 volgens Ademe. Ook in België is de stijging merkbaar, zij het iets gematigder: volgens een studie van Statbel (2024) beschikt ongeveer 12% van de Belgische huishoudens over een airconditioningsysteem, met grote verschillen tussen het zuiden en noorden van het land.
De tertiaire sector (kantoren, winkels) is beter uitgerust, terwijl scholen, ziekenhuizen en rusthuizen achterblijven, ondanks de verhoogde kwetsbaarheid van hun bewoners bij hitte.

Een directe impact op het klimaat

Airconditioning draagt, ironisch genoeg, bij aan de opwarming die ze probeert te bestrijden. Volgens Ademe is airco verantwoordelijk voor bijna 5% van de broeikasgasemissies van de bouwsector in Frankrijk. In België schat FEBEG (Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven) dat de elektriciteitsvraag in de zomer gelinkt aan airconditioning in de afgelopen vijf jaar met 15% is gestegen.
Het probleem ligt niet enkel bij het elektriciteitsverbruik. Airco’s gebruiken koelmiddelen (HFK’s) met een opwarmingspotentieel dat duizenden keren hoger ligt dan dat van CO₂. Hoewel deze gassen normaal gezien in het systeem blijven, kunnen er lekken ontstaan bij fabricage, defecten of bij het afdanken van toestellen. De Europese Unie heeft daarom de regels rond HFK’s aangescherpt en stimuleert fabrikanten om minder schadelijke alternatieven te ontwikkelen (zoals koolwaterstoffen, CO₂ of ammoniak).

Effecten in steden: hitte-eilanden en oververbruik

Een ander pervers effect: de warmte die airco’s naar buiten afvoeren, versterkt het stedelijke hitte-eilandeffect. In Brussel wees een studie van de ULB (2023) uit dat straten met veel airco’s tijdens piekverbruik 1 à 2°C warmer kunnen zijn, wat het leven nog zwaarder maakt voor bewoners en buitenwerkers.
Ook het overmatig energieverbruik is een aandachtspunt. Hoewel de Belgische energiemix deels koolstofvrij is dankzij kernenergie en hernieuwbaren, zetten de zomerpieken het net onder druk – vooral in droge periodes waarin waterkrachtcentrales minder produceren. Volgens netbeheerder Elia zou het airco-gerelateerde verbruik tegen 2030 een uitdaging vormen voor de netstabiliteit.

Kiezen voor passieve en alternatieve oplossingen

Volgens experts moet airconditioning niet worden gedemoniseerd, maar wel verstandig worden gebruikt. “Een airco installeren in een slecht geïsoleerd huis heeft geen zin, noch voor het milieu, noch voor de portemonnee,” aldus Ademe.
Passieve oplossingen verdienen de voorkeur: goede isolatie, buitenluiken, zonneschermen, witte of groendaken, nachtventilatie en beplanting rond het gebouw.
Sommige Belgische steden, zoals Gent en Leuven, investeren volop in stedelijke vergroening om het temperatuurverschil te temperen en het zomercomfort te verbeteren. Leefmilieu Brussel raadt aan om reflecterende daken en dakoversteken te voorzien om directe zonnestraling te beperken.

Naar een zuinigere en groenere airconditioning

Als airco onvermijdelijk is, bestaan er eenvoudige maatregelen om de impact te beperken:

  • Stel de temperatuur in op 26°C in plaats van 22°C: dit halveert het energieverbruik.
  • Kies voor vaste modellen, die veel efficiënter zijn dan mobiele airco’s.
  • Schakel het toestel uit zodra je de kamer verlaat, airco werkt vrijwel onmiddellijk.
  • Geef de voorkeur aan toestellen met A+++ label en koelmiddelen met lage klimaatimpact.

Er duiken ook innovatieve alternatieven op in België, zoals de Canadese buis (of Provençaalse buis), zonneklimatisatie of adiabatische koeling, die al getest worden in openbare gebouwen in Antwerpen en Namen.

Een maatschappelijk debat om te voeren

De airco-vraag overstijgt het individuele niveau: het is een collectieve afweging tussen comfort, volksgezondheid en energietransitie.
Om de kwetsbaarsten – kinderen, ouderen, zieken – te beschermen en tegelijk de milieu-impact te beperken, is het dringend nodig te investeren in beter geïsoleerde gebouwen, groenere steden en energiezuinige koelsystemen.
Is airco het mirakelmiddel tegen de hitte? Ja, op voorwaarde dat het slim wordt gebruikt – en dat we niet vergeten dat de beste energie diegene is die we niet verbruiken.

Stel een vraag
Airconditioning in België: comfort of klimaatprobleem? | BATIBOUW